شرکت صنعتی رحمتی | تولید کننده دریچه هوا
یک خط تولید صنعتی زمانی واقعاً در مدار است که هم دستگاه‌ها در دمای مجاز کار کنند، هم هوای سالن قابل‌تحمل باشد. اگر تهویه مطبوع متناسب با نوع فرآیند و بار حرارتی سالن طراحی نشده باشد، گرمای جمع‌شده اطراف تجهیزات، عمر آن‌ها را کوتاه می‌کند، آلارم‌ها و خاموشی‌های محافظتی را بیشتر می‌کند و کیفیت تولید را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
در کنار آن، هوای راکد و آلوده، تمرکز و توان کارکنان را پایین می‌آورد. به بیان ساده، بدون تهویه صنعتی درست، نه از تجهیزات می‌توان انتظار عملکرد پایدار داشت، نه از نیروی انسانی. در ادامه این مطلب می‌بینیم چطور می‌توان با طراحی اصولی تهویه، این ریسک‌ها را کنترل کرد.
تعریف تهویه مطبوع در محیط های صنعتی
تهویه مطبوع در محیط‌های صنعتی یعنی کنترل هم‌زمان دما، رطوبت، کیفیت هوا و جهت حرکت هوا در سالن‌های تولید و فضاهای کاری، به‌گونه‌ای که هم شرایط کاری برای کارکنان قابل‌تحمل و ایمن باشد، هم ماشین‌آلات و فرآیندهای تولید در محدوده دمایی و محیطی مجاز خود به‌صورت پایدار کار کنند و کیفیت محصول تحت‌تأثیر تغییرات ناگهانی محیط قرار نگیرد.
اهمیت تهویه مطبوع در مکانهای صنعتی
در یک واحد صنعتی، سیستم تهویه مطبوع فقط برای خنک‌کردن فضا نیست؛ دمای اطراف تجهیزات را در محدوده مجاز نگه می‌دارد، از تجمع گرما و آلاینده‌ها جلوگیری می‌کند و کمک می‌کند خط تولید با توقف کمتر و راندمان بالاتر کار کند.
دلایل اهمیت تهویه در محیط‌های صنعتی
- حفظ دمای مجاز تجهیزات و تابلوهای برق
- کاهش تریپ حفاظتی و توقف ناگهانی خط تولید
- تخلیه گردوغبار، دود و بخارات فرآیندی
- تأمین هوای تازه متناسب با نفرات و نوع فرآیند
- ثابت نگه‌داشتن دما و رطوبت برای حفظ کیفیت محصول
- کاهش استهلاک حرارتی و افزایش عمر مفید دستگاه‌ها
- کمک به کنترل مصرف انرژی و هزینه‌های بهره‌برداری
به‌طور خلاصه، تهویه مطبوع صنعتیِ درست‌طراحی‌شده یکی از مهم‌ترین ابزارهای حفاظت از تجهیزات، کیفیت تولید و سرمایه یک کارخانه است.
نقش تهویه مناسب در عملکرد و عمر ماشین آلات
تهویه مناسب فقط برای آسایش یا افزایش بهره وری نیروی کار نیست؛ بلکه روی راندمان دستگاه‌ها و عمر تجهیزات هم اثر مستقیم دارد.
دستگاه‌های بزرگ تولیدی، موتورهای الکتریکی، کمپرسورها و سیم کشی‌های برق در حین کار گرما تولید می‌کنند و این گرما به‌عنوان بار حرارتی تجهیزات به سالن اضافه می‌شود.
اگر این گرما تخلیه نشود:
- دمای محیط از محدوده مجاز دستگاه‌ها بالاتر می‌رود.
- خطای سنسورها و سیستم‌های کنترل بیشتر می‌شود.
- بردهای الکترونیکی و اینورترها (درایوهای کنترل دور موتور) در معرض آسیب حرارتی قرار می‌گیرند.
- سیستم‌ها دچار تریپ (قطع حفاظتی خودکار) می‌شوند و در نتیجه توقف‌های ناگهانی خط تولید بیشتر می‌شود.
در خیلی از کارگاه‌ها دیده می‌شود که برخی از دستگاه‌های اصلی، در ظهرهای گرم مدام از کار می‌افتد؛ در حالی که با بهبود جریان هوا، اضافه‌کردن چند اگزاست فن و تنظیم مسیر ورود و خروج هوا می‌توان دمای اطراف آن را چند درجه پایین آورد و تعداد توقف‌های ناخواسته تولید را کم کرد، بدون اینکه خود دستگاه عوض شود.
تفاوت تهویه مطبوع صنعتی با تهویه مطبوع تجاری و خانگی
- تفاوت در ظرفیت
در فضاهای صنعتی، بار حرارتی به‌دلیل گرمای ماشین‌آلات، تعداد بیشتر کارکنان و فرآیندهای تولیدی مثل کوره‌ها و خشک‌کن‌ها، به‌مراتب بالاتر از یک ساختمان اداری یا فروشگاه است. به همین دلیل، سیستم‌های تهویه مطبوع صنعتی باید برای ظرفیت‌های بالاتر، پیک‌های حرارتی شدیدتر و کارکرد مداوم طراحی شوند، نه مثل یک چیلر یا اسپلیت معمولیِ ساختمانی. - تفاوت در نوع جریان هوا
در تهویه خانگی و تجاری، هدف اصلی ایجاد آسایش حرارتی است؛ اما در تهویه صنعتی، علاوه بر آسایش، کنترل مسیر حرکت آلاینده‌ها هم مهم است. در بسیاری از فضاها لازم است در بخش آلوده فشار منفی و در بخش تمیز فشار مثبت ایجاد شود و جریان هوا طوری طراحی شود که آلاینده‌ها از ناحیه تنفس کارکنان عبور نکنند و تا حد امکان مستقیماً به سمت هودها و اگزاست فن‌ها هدایت شوند.
استانداردها و الزامات طراحی در تهویه صنعتی
در تهویه صنعتی، طراحی معمولاً بر اساس استانداردهای مشخص انجام می‌شود؛ یعنی طراح «سلیقه‌ای» تصمیم نمی‌گیرد. مهم‌ترین مراجع عبارت‌اند از:
- ASHRAE: راهنما برای مقدار هوای تازه، شرایط دما و رطوبت، کیفیت هوای داخل و تعویض هوا در فضاهای مختلف.
- SMACNA: دستورالعمل ساخت و نصب کانال‌کشی (کلاس فشار، نوع اتصال، درزگیری، ساپورت‌ها و…).
- OSHA: الزامات ایمنی و حداکثر مجاز مواجهه با آلاینده‌ها برای کارکنان.
- مقررات محیط‌زیستی محلی: محدودیت‌های تخلیه آلودگی به محیط بیرون (ذرات، گازها، بو و…).
این استانداردها به‌طور خلاصه تعیین می‌کنند:
- حداقل هوای تازه موردنیاز بر اساس نوع فضا و تعداد نفرات
- حدود مجاز غلظت آلاینده‌ها و لزوم فیلتراسیون یا اسکرابر
- سرعت و الگوی جریان هوا در بعضی فضاهای حساس
- الزامات ایمنی در مواجهه با گازها، بخارات و گردوغبار خطرناک
نوع آلاینده‌ها و نیازهای خاص هر صنعت
نوع آلودگی در هر صنعت متفاوت است و همین موضوع مستقیماً روی روش تهویه و فیلتراسیون اثر می‌گذارد. در یک سالن جوشکاری، مسئله اصلی دود و ذرات معلق است و طراحی معمولاً بر پایه اگزاست موضعی و فیلتراسیون ذرات انجام می‌شود. در مقابل، در یک اتاق تمیز دارویی، تمرکز بر ذرات بسیار ریز، آلودگی میکروبی و کنترل دقیق دما و رطوبت است؛ بنابراین فیلترهای HEPA و ایجاد فشار مثبت نسبت به فضاهای اطراف اهمیت پیدا می‌کند.
به همین دلیل، نوع سیستم تهویه، سطح فیلتراسیون و حتی جنس کانال‌ها و تجهیزات (مثلاً استفاده از استیل ضدزنگ در محیط‌های اسیدی) باید بر اساس نوع فرآیند و آلاینده‌های هر صنعت انتخاب شود.
طبقه‌بندی واحدهای صنعتی و نیازهای تهویه در هر کدام
برای طراحی منطقی تهویه، می‌توان فضاهای صنعتی را در چند گروه اصلی دسته‌بندی کرد و برای هر کدام، اصول متفاوتی در نظر گرفت.
1) کارگاه‌ها و سالن‌های تولید
در سالن‌های تولید، هدف اصلی تخلیه گرمای ماشین‌آلات و تأمین هوای تازه برای کارکنان است. بسته به نوع فرآیند، باید دود، گرد و غبار یا بخارات نیز جمع‌آوری شوند و سرعت هوا در ارتفاع تنفس طوری تنظیم شود که نه آزاردهنده باشد و نه باعث تجمع آلاینده‌ها شود.
2) آزمایشگاه‌ها و اتاق‌های استرلیزه
در آزمایشگاه‌ها و اتاق‌های استرلیزه، کنترل آلودگی ذرات و حفظ شرایط پایدار محیطی اولویت دارد. معمولاً از فیلترهای با راندمان بالا (تا HEPA)، فشار مثبت نسبت به فضاهای اطراف، تعویض هوای بیشتر و کنترل دقیق دما و رطوبت استفاده می‌شود.
3)صنایع غذایی و دارویی
در این فضاها، تهویه مستقیماً با بهداشت و کیفیت محصول در ارتباط است. هوای تازه بیشتر، فیلتراسیون چندمرحله‌ای و کنترل رطوبت برای جلوگیری از رشد قارچ و باکتری ضروری است و کانال‌ها و تجهیزات باید قابل شست‌وشو و از نظر بهداشتی قابل‌قبول باشند.
4)صنایع شیمیایی و پتروشیمی
در صنایع شیمیایی و پتروشیمی، تمرکز اصلی بر کنترل بخارات، گازها و مواد خورنده است. طراحی معمولاً بر پایه اگزاست موضعی، اسکرابرها و سیستم‌های فیلتراسیون ویژه و همچنین پیش‌بینی تهویه اضطراری برای شرایط نشت یا حادثه انجام می‌شود.
5)انبارها، سردخانه‌ها و فضاهای با گرمایش/تهویه اختصاصی
در انبارها، مهم‌ترین موضوع حفظ دما و رطوبت مناسب کالا و تأمین حداقل هوای تازه برای کارکنان است. در سردخانه‌ها، تأمین بار برودتی بالا و کنترل رطوبت برای جلوگیری از یخ‌زدگی یا آسیب به محصول اهمیت بیشتری دارد. در فضاهای کم‌تردد، معمولاً از گرمایش موضعی مانند هیتر تابشی در کنار یک تهویه عمومی ساده برای کاهش مصرف انرژی استفاده می‌شود.
انواع سیستم‌های تهویه مطبوع صنعتی
در بیشتر واحدهای صنعتی، یک سیستم تهویه مطبوع واقعی ترکیبی از چند زیرسیستم است؛ هر کدام سهم مشخصی در تأمین سرما، گرما، هوای تازه و کنترل آلاینده‌ها دارند.
سیستم‌های سرمایشی (چیلر، VRF صنعتی، پکیج یونیت صنعتی)
چیلر صنعتی برای پروژه‌های بزرگ با نیاز برودتی مداوم و تغذیه چند هواساز یا فن‌کویل مناسب است. سیستم VRF صنعتی بیشتر برای فضاهای زون‌بندی‌شده با نیاز به کنترل دمای مستقل و انعطاف بالا در جانمایی یونیت‌ها به‌کار می‌رود.
پکیج یونیت صنعتی، تولید سرما و توزیع هوا را در یک دستگاه ترکیب می‌کند و گزینه خوبی برای سالن‌های یکپارچه و بام‌های قابل‌استفاده است. انتخاب بین این گزینه‌ها به ظرفیت موردنیاز، نوع فرآیند، محدودیت فضا و استراتژی مصرف انرژی بستگی دارد.
سیستم‌های گرمایشی (بویلر، هیتر صنعتی، مشعل‌ها)
بویلر همراه با مبدل‌های حرارتی، آب‌گرم یا بخار موردنیاز هواسازها و کویل‌های گرمایشی را تأمین می‌کند. هیترهای صنعتی (تابشی یا هوای گرم) در سالن‌های بلند یا فضاهایی که گرمایش موضعی به‌صرفه‌تر است کاربرد دارند. مشعل به‌عنوان قلب سیستم گرمایشی باید از نظر راندمان، نوع سوخت و الزامات ایمنی با دقت انتخاب و تنظیم شود.
سیستم‌های تهویه و فیلتراسیون
هواساز صنعتی (AHU) وظیفه تأمین هوای تازه، فیلتراسیون، تنظیم دما و در صورت نیاز رطوبت‌زدایی یا رطوبت‌گیری را بر عهده دارد. اگزاست‌فن‌ها هوای آلوده، هوای گرم تجمع‌یافته زیر سقف و بخارات فرآیندی را تخلیه می‌کنند و سیستم‌های فیلتراسیون ذرات، بخارات و بوها را متناسب با نوع فرآیند حذف می‌کنند. در بسیاری از پروژه‌ها، ترکیب هواساز با اگزاست موضعی (هودها و بازوهای مکش) بهترین تعادل بین کیفیت هوا و مصرف انرژی را ایجاد می‌کند.
سیستم‌های کنترل رطوبت
در صنایع نساجی، چاپ و چوب، رطوبت‌زنی برای جلوگیری از الکتریسیته ساکن و تغییر ابعاد محصول ضروری است. در مقابل، در صنایع دارویی، غذایی و سردخانه‌ها رطوبت‌گیری برای کنترل رشد میکروارگانیسم‌ها و جلوگیری از یخ‌زدگی و چسبندگی محصول اهمیت دارد.
سیستم‌های کنترل آلاینده
بگ‌فیلترها برای جمع‌آوری گرد و غبار در صنایعی مانند سیمان، فولاد و چوب استفاده می‌شوند. اسکرابرها بخارات اسیدی و گازهای محلول در آب را قبل از تخلیه به محیط کاهش می‌دهند. فیلترهای HEPA در اتاق‌های تمیز و صنایع حساس، ذرات بسیار ریز و آلودگی معلق را تا حد استانداردهای موردنیاز فرآیند حذف می‌کنند.
موارد کلیدی در طراحی سیستم HVAC صنعتی
در طراحی سیستم تهویه مطبوع صنعتی، نقطه شروع انتخاب مدل دستگاه نیست؛ ابتدا باید مشخص شود فضا چه میزان سرمایش، گرمایش و تهویه نیاز دارد و هوا با چه الگویی باید جابه‌جا شود، سپس بر اساس آن تجهیزات انتخاب طراحی تهویه انجام شود.
- محاسبه نیاز سرمایش، گرمایش و هوای تازه
اولین گام، محاسبه‌ی میزان گرمایی است که باید از فضا گرفته یا به آن اضافه شود و همچنین تعیین مقدار هوای تازه و نرخ تعویض هوا بر اساس نوع سالن و استانداردهای مرجع است. این نیاز از چند منبع اصلی می‌آید: گرمای دستگاه‌ها و خط تولید، حضور کارکنان، هوای تازه و نفوذی، و انتقال گرما از جداره‌ها و سقف. اگر این مرحله دقیق انجام نشود، سیستم یا توان کافی برای حفظ شرایط مطلوب نخواهد داشت، یا بیش از حد بزرگ انتخاب می‌شود و هزینه اولیه و مصرف انرژی را بالا می‌برد. - انتخاب ظرفیت تجهیزات
پس از مشخص‌شدن این نیاز، ظرفیت چیلر، پکیج یونیت، فن‌ها و پمپ‌ها باید بر اساس همین محاسبات و الگوی کارکرد سالن تعیین شود، نه صرفاً بر مبنای متراژ یا تجربه پروژه‌های قبلی. هر فضا زون و الگوی کاری مخصوص خود را دارد و کپی‌کردن عدد از پروژه دیگر معمولاً به خطا منجر می‌شود. - طراحی نحوه توزیع و جهت حرکت هوا
در مرحله بعد، نحوه ورود، پخش و تخلیه هوا در فضا تعیین می‌شود؛ کانال‌کشی فلزی، داکت پارچه‌ای یا جت‌فن بسته به ارتفاع، نوع فرآیند و محدودیت نصب انتخاب می‌شوند. در این قسمت، علاوه بر یکنواختی دما، باید به فشار نسبی بین فضاها و جهت حرکت هوا از فضاهای تمیز به سمت فضاهای آلوده‌تر توجه شود. - اگزاست و مصرف انرژی
مسیر تخلیه هوای آلوده باید تا حد امکان کوتاه و مستقیم باشد، از فضاهای تمیز عبور نکند و با درنظرگرفتن افت فشار، قطر کانال و فن مناسب طراحی شود. استفاده از اینورتر روی فن‌ها و پمپ‌ها، کنترل هوشمند بر اساس دما و کیفیت هوا و در صورت امکان بازیافت انرژی از هوای اگزاست، کمک می‌کند سیستم در طول بهره‌برداری هم قابل‌اعتماد باشد، هم از نظر مصرف انرژی توجیه‌پذیر بماند.
محاسبات جریان هوا و مقدار هوای تازه مورد نیاز
- تعیین ACH (Air Changes per Hour)
ACH نشان می‌دهد که در هر ساعت، حجم هوای داخل یک فضا چند بار تعویض می‌شود. برای مثال، اگر یک سالن تولید ۳۰۰۰ مترمکعب حجم داشته باشد و شما ۶بار تعویض هوا در ساعت نیاز داشته باشید:
پس باید سیستم تأمین و تخلیه هوا مجموعاً حدود ۱۸۰۰۰ مترمکعب بر ساعت هوا جابه‌جا کند.
- محاسبه هوای تازه بر اساس تعداد نفرات
برای فضاهای اداری و بعضی سالن‌ها، می‌توان مقدار هوای تازه را بر اساس:
- تعداد نفرات
- نوع فعالیت (سبک، متوسط، سنگین)
تعیین کرد؛ به‌عنوان مثال، برای هر نفر ۱۰–۱۵ لیتر بر ثانیه هوای تازه.
- محاسبه هوای تازه بر اساس آلاینده‌ها
در فضاهای صنعتی، گاهی مرجع اصلی آلاینده‌هاست، نه صرفاً تعداد نفرات. مثلاً در سالن رنگ، مقدار هوای تازه باید آن‌قدر باشد که غلظت بخارات حلال در حد مجاز باقی بماند. اینجا از معادلات تعادل جرم و اطلاعات فرآیند استفاده می‌شود.
مثال محاسباتی برای یک سالن تولید صنعتی
فرض کنید:
- حجم سالن تولید: ۲۵۰۰ m³
- نوع فعالیت: تولید نیمه‌سنگین با گرد و غبار
- مقدار ACH مورد نیاز: ۸ بار در ساعت
پس:
اگر تصمیم بگیرید هوای تأمین‌شده را بین دو هواساز تقسیم کنید، هر هواساز باید حدود ۱۰۰۰۰ m³/h هوا تأمین و توزیع کند. سپس نسبت هوای تازه و برگشتی، و همچنین ظرفیت فیلترها و فن‌ها بر این اساس انتخاب می‌شود.
چالش‌های رایج در تهویه مطبوع فضاهای صنعتی
حتی اگر نوع سیستم درست انتخاب شده باشد، جزئیات طراحی و اجرا می‌تواند باعث شود تهویه روی کاغذ خوب به‌نظر برسد اما در عمل راندمان پایینی داشته باشد. مهم‌ترین چالش‌ها معمولاً این‌ها هستند:
- نشت هوا و افت راندمان
در کانال‌کشی غیراصولی، نشت هوا باعث می‌شود فن‌ها سخت‌تر کار کنند، دما دیرتر به نقطه تنظیم برسد و مصرف انرژی بالا برود، بدون آن‌که کیفیت واقعی تهویه بهتر شود. - گرمای تولیدی ماشین‌آلات
در سالن‌هایی با کوره، دستگاه تزریق یا کمپرسور، اگر گرمای این تجهیزات در محاسبات در نظر گرفته نشود، سیستم تهویه همیشه یک قدم از شرایط مطلوب عقب می‌ماند و فضا هیچ‌وقت واقعاً خنک و پایدار نمی‌شود. - آلودگی‌های خاص (بخارات اسیدی، گرد و غبار، دود)
برای بخارات اسیدی، گرد و غبار یا دود جوشکاری، اگزاست‌فن ساده کافی نیست؛ معمولاً به فیلتراسیون یا خنثی‌سازی نیاز است، وگرنه آلودگی فقط از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر منتقل می‌شود. - محدودیت فضا برای نصب تجهیزات
پشت‌بام محدود، مسیرهای پیچیده کانال و ارتفاع کم سالن، انتخاب نوع سیستم و جانمایی تجهیزات را سخت می‌کند و بدون تجربه عملی، به راه‌حل‌های پرهزینه و دشوار در اجرا منتهی می‌شود. - هزینه مصرف انرژی
یک سیستم تهویه صنعتی حتی اگر از نظر فنی درست باشد، بدون فن و موتور پربازده، اینورتر و کنترل هوشمند بر اساس دما، فشار و کیفیت هوا، می‌تواند بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی سایت باشد.
راهکارهای بهینه‌سازی و کاهش مصرف انرژی در مراکز صنعتی
در یک سالن صنعتی، هدف این است که هم دما و کیفیت هوا درست باشد، هم سیستم تهویه بی‌خودی برق نسوزاند. مهم‌ترین کارهایی که واقعاً اثر دارند:
- بازیافت انرژی: استفاده از مبدل هوا‌به‌هوا در هواساز یا روی اگزاست تا هوای تازه قبل از ورود، با هوای خروجی «پیش‌گرم» یا «پیش‌سرد» شود و بار چیلر و بویلر کم شود.
- کنترل هوشمند کارکرد: استفاده از اینورتر (کنترل دور موتور) روی فن‌ها و پمپ‌ها و تنظیم ظرفیت براساس شیفت کاری و بار واقعی سالن، نه کارکرد دائم با حداکثر توان.
- عایق‌کاری درست شبکه: عایق‌کاری کانال‌های عبوری از زیر سقف داغ و لوله‌های آب سرد/گرم، تا سرما و گرما در مسیر تلف نشود و دستگاه‌ها کمتر کار کنند.
- انتخاب تجهیزات پربازده: در زمان خرید، علاوه بر ظرفیت، راندمان فن، کلاس راندمان الکتروموتور (مثلاً IE3/IE4) و نوع کمپرسور (ترجیحاً با امکان کنترل ظرفیت) را هم ملاک قرار دهید.
- سرویس و نگهداری منظم: تمیزکردن فیلتر و کویل، تنظیم تسمه و بالانس فن، و چک‌کردن عملکرد سنسورها، تا سیستم مجبور نشود برای عبور همان حجم هوا انرژی بیشتری مصرف کند.
در عمل، وقتی طراحی توزیع هوا، انتخاب دریچه تنظیم هوا و دمپر هوا و جزئیات اجرای کانال با کمک یک مجموعه تخصصی مثل دریچه‌سازی رحمتی انجام شود، رسیدن به تعادل بین «تهویه مؤثر» و «مصرف انرژی قابل‌قبول» خیلی ساده‌تر خواهد بود.
مقایسه سیستم‌های متداول تهویه صنعتی (جدول کامل)
مقادیر زیر جنبه مقایسه‌ای دارند و در هر پروژه باید بر اساس محاسبات واقعی اصلاح شوند.
| مزایا | هزینه نگهداری | کاربرد رایج | نوع سیستم |
| انعطاف‌پذیر، امکان زون‌بندی، عمر طولانی | متوسط تا بالا | کارخانه‌های بزرگ، سالن‌های تولید | چیلر + هواساز صنعتی |
| نصب سریع‌تر، یکپارچه بودن تجهیزات | متوسط | سالن‌های تولید یکپارچه، انبارها | پکیج یونیت صنعتی |
| کنترل مستقل زون‌ها، راندمان بالا | متوسط | فضاهای اداری صنعتی، آزمایشگاه‌ها | VRF صنعتی |
| کنترل بهتر آلاینده‌ها، انعطاف در طراحی | متوسط | سالن‌های با آلودگی موضعی (جوشکاری و…) | هواساز + اگزاست فن موضعی |
| هزینه اولیه کم، نصب سریع | پایین تا متوسط | کارگاه‌های کوچک، فضاهای کم‌تردد | سیستم‌های موضعی هیتر/کولر |
هزینه‌های پیاده‌سازی سیستم تهویه مطبوع صنعتی
در یک پروژه صنعتی، هزینه تهویه مطبوع فقط قیمت چیلر و هواساز نیست؛ مجموعی از هزینه اولیه تجهیزات، هزینه نصب، هزینه نگهداری و هزینه انرژی است که باید از همان مرحله طراحی دیده شود تا سیستم هم از نظر فنی، هم از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر باشد.
- عوامل مؤثر بر قیمت اولیه تجهیزات: ظرفیت موردنیاز (بر اساس نیاز سرمایش، گرمایش و دبی هوا)، نوع سیستم انتخابی (چیلر، پکیج یونیت، VRF، هواساز و…)، کیفیت و برند تجهیزات و سطح اتوماسیون و کنترل (ساده یا هوشمند).
- هزینه‌های نصب و اجرا: لوله‌کشی و کانال‌کشی، سازه‌ها و پایه‌های نگهدارنده روی بام یا داخل سالن، کابل‌کشی برق و تابلوهای تغذیه و کنترل، عایق‌کاری و متعلقات نصب.
- هزینه‌های نگهداری و سرویس دوره‌ای: تعویض و شست‌وشوی فیلترها، شست‌وشوی کویل‌ها، سرویس فن‌ها و الکتروموتورها و بازدید دوره‌ای سیستم کنترل و سنسورها.
- هزینه انرژی و بهره‌برداری: سهم قابل‌توجهی از هزینه جاری یک کارگاه تولیدی به مصرف انرژی سیستم‌های تهویه و سرمایش/گرمایش مربوط است؛ طراحی اصولی و انتخاب تجهیزات با راندمان مناسب می‌تواند این سهم را به‌طور محسوس کاهش داده و هزینه تمام‌شده تولید را در بلندمدت پایین‌تر نگه دارد.
جمع‌بندی، نکاتی برای انتخاب سیستم تهویه صنعتی
تهویه مطبوع صنعتی را نمی‌توان با چند کولر یا اگزاست‌فن ساده جایگزین کرد؛ این سیستم بخشی از زیرساخت اصلی تولید است و باید بر اساس محاسبه نیاز سرمایش و گرمایش، هوای تازه، نوع آلاینده‌ها و شرایط فرآیند و با رعایت استانداردهایی مثل ASHRAE و SMACNA طراحی شود تا هم خط تولید پایدار بماند، هم تجهیزات در محدوده مجاز کاری خود کار کنند.
برای انتخاب بین چیلر، پکیج یونیت، VRF، هواساز و سیستم‌های موضعی و همچنین طراحی درست توزیع هوا، کانال‌کشی، دریچه‌ها و دمپرها، همکاری با یک تیم تخصصی می‌تواند ریسک خطا را کاهش دهد و کمک کند سیستمی انتخاب شود که از نظر فنی و اقتصادی در بلندمدت به‌صرفه باشد.
